Głownia źdźbłowa żyta ozimego (Sporisorium reilianum f. sp. reilianum) to groźna choroba grzybowa, która może powodować znaczne straty plonów w uprawach żyta. Jej obecność w polu często pozostaje niezauważona aż do momentu kłoszenia, gdy objawy stają się wyraźne i nieodwracalne. Skuteczna ochrona przed tą chorobą wymaga zintegrowanego podejścia, łączącego działania agrotechniczne, hodowlane i chemiczne.
Objawy i rozwój choroby
Głownia źdźbłowa atakuje rośliny w fazie kiełkowania, infekując siewki za pośrednictwem grzybni obecnej na powierzchni lub wewnątrz ziarniaków. Przez długi czas infekcja przebiega bezobjawowo. Objawy pojawiają się dopiero w fazie kłoszenia – zamiast normalnych kłosów widoczne są czarne, pylące masy zarodników (tzw. sori), ukryte początkowo pod srebrzystą błonką. Porażone rośliny są zazwyczaj niższe i słabiej rozwinięte.
Znaczenie gospodarcze
Chociaż choroba nie występuje powszechnie na dużą skalę, może prowadzić do całkowitej utraty plonu w zainfekowanych roślinach. Porażone kłosy nie wytwarzają ziarna, a źródłem infekcji dla kolejnych lat jest zakażony materiał siewny.
Zwalczanie głowni źdźbłowej – kluczowe strategie
- Stosowanie kwalifikowanego, zdrowego materiału siewnego
Najskuteczniejszym sposobem ograniczania choroby jest użycie wolnego od patogenu materiału siewnego. Ziarno nie powinno pochodzić z pól, gdzie wcześniej stwierdzono obecność głowni. Kwalifikowany materiał siewny jest kontrolowany pod kątem obecności patogenów i zapewnia wysoką jakość.
- Zaprawianie nasion
Chemiczne zaprawianie nasion jest jedną z najważniejszych metod ochrony przed głownią źdźbłową. Skuteczne zaprawy fungicydowe (np. na bazie protiokonazolu, tebukonazolu, karboksamidu) eliminują patogen już na etapie kiełkowania. Należy pamiętać, że wybór środka powinien być zgodny z aktualnym rejestrem środków ochrony roślin i dostosowany do warunków lokalnych. Wypróbuj sprawdzony i skuteczny preparat Gamelan 100 FS!
- Płodozmian
Zbyt częsta uprawa żyta na tym samym polu zwiększa ryzyko rozprzestrzenienia choroby. Przerwa w uprawie żyta na danym polu przez co najmniej 2–3 lata zmniejsza populację patogenu w glebie i resztkach roślinnych.
- Odpowiednia agrotechnika
Właściwe przygotowanie stanowiska, unikanie nadmiernego zagęszczenia siewu oraz stosowanie zrównoważonego nawożenia poprawiają ogólną kondycję roślin, zwiększając ich odporność na infekcje.
- Odmiany odporne
Postęp hodowlany umożliwia wprowadzanie na rynek odmian mniej podatnych na głownię źdźbłową. Wybór takich odmian w rejonach o wyższym ryzyku występowania choroby może być istotnym elementem strategii zapobiegawczej.
Podsumowanie
Zwalczanie głowni źdźbłowej żyta ozimego wymaga działań profilaktycznych, ponieważ brak skutecznych metod zwalczania choroby po wystąpieniu objawów. Kluczowe znaczenie ma stosowanie zdrowego materiału siewnego i zaprawianie nasion odpowiednimi środkami grzybobójczymi. Uzupełnieniem ochrony są odpowiednie praktyki agrotechniczne oraz rotacja upraw. Świadomość zagrożenia i regularna kontrola plantacji pomagają ograniczyć ryzyko strat i utrzymać wysoką jakość plonów.